Γίνε ο ηγέτης τους ...

Πολλοί γονείς αισθάνονται αποτυχημένοι επειδή δεν μπορούν να ελέγξουν τα παιδιά τους, ακόμη νομίζουν ότι θα μπορούσαν να αλλάξουν την κατάσταση αν κατάφερναν να ισορροπήσουν μεταξύ συνεπειών και ανταμοιβών. Σκέψου, τα παιδιά μας χρειάζονται περισσότερες ανταμοιβές ή καλύτερη καθοδήγηση; “Δεν θέλωωω, δεν θέλωωω να το κάαανωωω, όχιιιι, όοοχχχχιιιι, ΟΧΙ!!!”. Κάθε γονιός ξέρει τι περιγράφει η προηγούμενη φράση. Στις περισσότερες οικογένειες υπάρχουν παιδιά που είναι προκλητικά ανυπάκουα στους γονείς τους, και πράγματι είναι δύσκολο για κάθε γονέα να χειριστεί ένα παιδί που πεισματικά απαιτεί να γίνει πάντοτ ε το δικό του. Όλο και περισσότεροι γονείς, στις ημέρες μας, θεωρούν ότι έχουν αποτύχει να βοηθήσουν τα παιδιά τους να ξεπεράσουν αυτού του είδους συμπεριφοράς. Πολλοί από αυτούς απλά δεν προσπάθησαν καν να διορθώσουν την κατάσταση παρά μόνο ενέδωσαν στην πίεση του παιδιού τους, με αποτέλεσμα να γίνονται συνεχώς αποδέκτες κακής συμπεριφοράς. Άλλοι θεώρησαν ότι έπρεπε να χρησιμοποιήσουν αυστηρή πειθαρχία για να εξαναγκάσουν το παιδί τους να τους υπακούσει, αλλά πάντοτε ανησυχούσαν αν κατά κάποιον τρόπο του προκάλεσαν ψυχολογικά τραύματα. Η βασική προϋπόθεση για την σωστή ανατροφή των παιδιών είναι η ύπαρξη ξεκάθαρης καθοδήγησης, και όχι η ικανότητά μας στο να χειριζόμαστε απειλές, συνέπειες, τιμωρίες και ανταμοιβές. Το αίσθημα ότι υπάρχει κάποιος που μπορεί να το καθοδηγήσει σωστά μετατρέπει ένα εγωκεντρικό παιδί, που νομίζει ότι αποτελεί το κέντρο του σύμπαντος, σε ένα παιδί που σέβεται τους γονείς του, αποδέχεται τις αξίες τους και ακολουθεί το παράδειγμά τους. Πολλοί γονείς προσπαθούν με κάθε τρόπο να μην δυσαρεστήσουν τα παιδιά τους, ώστε αυτά να τους αγαπάνε περισσότερο, με αποτέλεσμα να τα αφήνουν ανεξέλεγκτα να κάνουν ότι θέλουν. Υπάρχει όμως ένα βασικό πρόβλημα σε αυτό τον τρόπο αντιμετώπισης: τα παιδιά δεν βρίσκονται ακόμη σε θέση να ξέρουν τι είναι ωφέλιμο για τα ίδια, και γενικότερα δεν είναι σε θέση να πάρουν σωστές αποφάσεις. Για παράδειγμα θα διάλεγαν μια κόκα κόλα από ένα ποτήρι νερό, ένα παγωτό από ένα πιάτο σπανακόρυζο ή να παίξουν play station αντί να διαβάσουν ένα βιβλίο. Οι γονείς πρέπει να τους προσφέρουν το απαραίτητο πλαίσιο κανόνων και περιορισμών και την καθοδήγηση που πραγματικά έχουν ανάγκη. Υπάρχουν και μια άλλη ομάδα γονέων που μη θέλοντας να αφήσουν τα παιδιά τους να είναι ανεξέλεγκτα, φτάνουν στο άλλο άκρο καθώς πιστεύουν ότι ο ρόλος τους είναι να περιορίσουν την συμπεριφορά των παιδιών τους εντός “ορίων”, επιβραβεύοντάς την όταν είναι η πρέπουσα, ή τιμωρώντας την όταν δεν είναι αποδεκτή. Παρόλο που μια τέτοια μέθοδος μπορεί να παρουσιάζει κάποια αποτελέσματα, στην πραγματικότητα δεν είναι ωφέλιμη καθώς δεν ασχολείται καθόλου με την σωστή διάπλαση του χαρακτήρα των παιδιών. Τα παιδιά γρήγορα θα μάθουν να ελίσσονται γύρω από τους κανόνες χωρίς να διδάσκονται κάτι το θετικό. Ο σκοπός κάθε γονέα, ή γενικότερα κάθε παιδαγωγού, είναι να τα διδάξει το πως να σκέφτονται σωστά και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να συμπεριφέρονται και σωστά. Για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα θα πρέπει πρώτα από όλα οι γονείς οι ίδιοι να σκέφτονται σωστά ώστε να τα επηρεάσουν μέσα από το θετικό παράδειγμά τους, και στην συνέχεια να προσπαθήσουν να μεταδώσουν τον τρόπο σκέψης τους σε αυτά. Όταν δεχόμαστε ότι πρέπει να καθοδηγήσουμε τα παιδιά μας αποτελεσματικά, είναι σαν να αποδεχόμαστε τον ρόλο του ηγέτη, με την θετική έννοια του όρου, στην οικογένειά μας. Αν κοιτάξουμε στους μεγάλους ηγέτες της ιστορίας μας θα δούμε ότι δεν χρησιμοποίησαν κανόνες, ανταμοιβές, συνέπειες και τιμωρίες για να επιτύχουν, αλλά το χάρισμα του σωστού τρόπου επικοινωνίας. Κατάφεραν αν επικοινωνούσαν με τους πολίτες με τέτοιο τρόπο ώστε οι πολίτες να τους εμπιστεύονταν, να αποδεχθούν το όραμά τους, και τελικά να πιστέψουν στις ίδιες τους τις δυνατότητές και να τις χρησιμοποιήσουν για να κάνουν πραγματικότητα το όραμα των ηγετών τους. Οι μεγάλοι ηγέτες κατάφερναν να πάρουν το καλύτερο από τον καθένα. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό της φυσιογνωμίας τους είναι ότι ήταν αποφασιστικοί, ότι έλεγαν αυτό εννοούσαν και αυτό έπρατταν. Όταν κάποιο παιδί δεν μπορεί να αποδεχθεί την “εξουσία” των γονιών του υπάρχει πρόβλημα, αλλά όχι με το παιδί· ο γονιός του δεν γνωρίζει το πως να είναι ο “ηγέτης” της οικογένειας. Για να μπορέσει να το πετύχει είναι απαραίτητο να πει όχι σε κάποιες από τις απαιτήσεις του παιδιού του και να υπερασπιστείς την απόφασή του ανεξάρτητα με το πως θα αντιδράσει. Γονείς που έχουν τον ρόλο του καθοδηγητή—ηγέτη στις οικογένειές τους γνωρίζουν ποιο είναι το όριο μεταξύ της μετάδοσης των αξιών και της εμμονής για τυφλή υπακοή. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν τι είναι σωστό και τι λάθος, και επιπλέον γιατί κάτι είναι σωστό και κάτι άλλο είναι λάθος. Η σωστή συμπεριφορά τους είναι μόνο το μέτρο με το οποίο μπορούμε να καταλάβουμε τον βαθμό στον οποίο έχουν αφομοιώσει τις αξίες που τα διδάσκουμε, αλλά ποτέ δεν πρέπει να είναι ο αυτοσκοπός. Μολαταύτα, μέσα στην διαδικασία της διδασκαλίας καθώς μεταδίδουμε τις αξίες μας (μια διαδικασία που μπορεί να πάρει χρόνια), θα χρειαστεί πολλές φορές να μην επιτρέψουμε στα παιδιά μας να κάνουν αυτό που τους αρέσει αλλά να τα οδηγήσουμε να κάνουν αυτό που πρέπει, όσο δυσάρεστο και αν τους φανεί. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο μπορεί να απαιτηθεί εκάστοτε η χρήση ανταμοιβών, επαίνων, δυσάρεστων επιπτώσεων ή και τιμωρίας. Οι γονείς δεν πρέπει να πιστέψουν ότι είναι επιτυχημένοι παιδαγωγοί απλώς επειδή τα παιδιά τους συμπεριφέρονται σωστά. Επιτυχία είναι όταν τα παιδιά ενστερνιστούν τις αξίες μας και πράττουν το σωστό επειδή τα ίδια το καταλαβαίνουν και το επιθυμούν. Βασισμένο σε δύο άρθρα του John Rosemond, δημοσιευμένα στο περιοδικό Signs magazine, Ιούνιος και Σεπτέμβριος 2009.